Yapay zeka gibi generatif AI sohbet botlarının gösterdiği zeka, bireylerin ve şirketlerin hayal gücünü cezbetti ve yapay zeka teknolojisinde ani bir yenilik dalgası yaşandı.
Yapay zeka’nın, kişiselleştirilmiş tıptan otonom araçlara, otomatik yatırımlardan dijital varlıklara kadar birçok yaşam alanını dönüştürebilecek potansiyeli olduğu kabul ediliyor. Ancak Yapay zeka’nın bu dönüşüm gücünün yanı sıra, bu yeni teknolojinin oluşturduğu riskler de oldukça fazla. Kötü niyetli bir Yapay zeka sisteminin kontrolden çıkma korkusu abartılı olabilirken, Yapay zeka’nın merkeziyetçi yapısının oluşturduğu tehlikeler göz ardı edilmemelidir. Microsoft, Google ve Nvidia gibi büyük şirketler, Yapay zeka geliştirme sürecinde öncü adımlar atarken, bu şirketlerin elinde toplanan güç ve verilerin merkezileşmesiyle ilgili endişeler artmaktadır.
Merkezi Yapay zeka sistemleri neden tehlikeli?
Tekel Gücü
Merkezi yapay zeka sistemlerinin oluşturduğu en acil sorun, tek bir şirketin endüstri üzerinde tekel oluşturma potansiyelidir. Büyük teknoloji devleri zaten yapay zeka alanında önemli bir pazar payı elde etmiş durumda ve bu şirketler devasa veri kümelerine sahip. Aynı zamanda, yapay zeka sistemlerinin çalıştığı altyapıyı da kontrol ediyorlar, bu da rakiplerini engelleyebilecek ve yenilikleri sınırlayabilecek güçte olmalarını sağlıyor. Bu durum, küçük girişimlerin inovasyon sürecinde geri kalmasına yol açabilir ve güçlü şirketler tarafından daha fazla satın alımla sonuçlanabilir. Sonuç olarak, yapay zeka uygulamalarında daha az çeşitlilik, tüketicilere daha az seçenek ve daha az faydalı kullanım alanı ortaya çıkar.
Önyargı ve Ayrımcılık
Merkezi yapay zeka sistemlerinin oluşturduğu bir diğer endişe ise, yapay zeka sistemlerinin önyargılı doğasıdır. Önyargılar, özellikle şirketlerin birçok farklı alanda otomatik karar alma sürecine daha fazla bağımlı hale geldiği durumlarda önemli bir endişe haline gelir. Örneğin, bir şirketin iş başvuru sürecinde yapay zeka algoritmalarını kullanması, etnik köken, yaş veya konum gibi özelliklere dayanarak belirli adayları adaletsiz bir şekilde dışlayabilir. Sigorta şirketleri, finans kurumları veya kolluk kuvvetleri gibi yapay zeka’nın karar verdiği diğer uygulamalarda da önyargılı sistemlerin potansiyel etkileri son derece endişe vericidir.
Gizlilik ve Gözetim
Merkezi yapay zeka sistemlerinin oluşturduğu gizlilik riskleri de oldukça önemlidir. Büyük şirketlerin kontrolündeki veriler, kullanıcının davranışlarını tahmin edebilecek şekilde çok hassas bir şekilde analiz edilebilir. Bu durum, özellikle otoriter hükümetlerin veri toplama yeteneklerini artırdığı ülkelerde endişe verici olabilir. Ancak demokratik toplumlarda bile, artan gözetim riski mevcuttur. Edward Snowden’ın Prism programı hakkındaki ifşalarla görüldüğü gibi, bu durum kişisel bilgilerin kötüye kullanılma potansiyelini artırabilir.
Güvenlik Riskleri
Merkezi yapay zeka sistemlerinin bir diğer önemli riski, ulusal güvenlik meseleleridir. Yapay zeka sistemleri, siber savaş, casusluk ve yeni silah sistemlerinin geliştirilmesi gibi faaliyetlerde kullanılabilir. Yapay zeka’nın bu tür tehditler için bir ana araç haline gelmesi, jeopolitik çatışmaların şiddetini artırabilir. Ayrıca, yapay zeka sistemleri kendi başlarına hedef olabilir; örneğin şehir trafiği akışını bozmaktan elektrik şebekelerinin çökmesine kadar geniş çaplı kesintilere yol açabilir.
Etik
Merkezi yapay zeka sistemlerinin etik sorunları da ciddi bir endişe kaynağıdır. yapay zeka sistemlerini kontrol eden küçük bir grup şirket, toplumun kültürel normlarını ve değerlerini önemli ölçüde şekillendirme gücüne sahiptir ve bu genellikle kar elde etme önceliğiyle çatışabilir. Örneğin, sosyal medya platformlarında kullanılan yapay zeka algoritmaları, nefret söylemini veya diğer olumsuz içerikleri tespit etmek amacıyla kullanılıyor. Ancak bu algoritmaların tasarımında hata veya kötüye kullanım riski her zaman mevcut olabilir.
Merkezi Yapay Zeka’ya Alternatif: Dağıtık Yapay Zeka
Merkezi yapay zeka sistemlerinin bu tür tehlikelerine karşı en mantıklı karşılık, kontrolün büyük şirketlerin elinde olmadığı, dağıtık yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesidir. Dağıtık yapay zeka, teknolojiye herkesin dahil olduğu daha eşit bir katılım sağlar ve yapay zeka’nın yönünün büyük ölçüde merkezi olmayan bir yapıya sahip olmasını garanti eder.
Dağıtık Yapay ZekaNasıl Gerçekleştirilir?
Dağıtık yapay zeka’nın uygulanması, teknoloji yığınına dair farklı katmanların yeniden gözden geçirilmesini gerektirir. Örneğin, bulut altyapısının tamamen merkezi olduğu durumlarda, bu tür modelleri desteklemek çok daha zordur. Dağıtık yapay zeka’nın uygulanması için her katmanın bu şekilde dağıtılması gerekmektedir.
Dağıtık yapay zeka’nın başarılı bir örneği, Spheron’un geliştirdiği Dağıtık Fiziksel Altyapı Ağı (DePIN) sistemidir. Bu sistem, herkesin katılabileceği ve kaynaklarını paylaşabileceği bir modeldir. Örneğin, bir grafik tasarımcısı, kendi çalışmalarında kullanmadığı işlemci kaynaklarını bu ağı paylaşabilir ve karşılığında token ödülleri alabilir. Bu, altyapı kaynaklarının dağıtılmasına ve kontrolün merkezi olmamasına yardımcı olur.
Dağıtık Yapay Zeka için Koordinasyon ve İşbirliği
Dağıtık yapay zeka’nın uygulanması, her katmanda koordinasyon ve işbirliği gerektiren karmaşık bir süreçtir. Ancak bu sürecin başarmak için güçlü teşvikler mevcuttur. Bu teşvikler yalnızca finansal değil, aynı zamanda toplumsal ve etik değerlere dayanır.
